Renault i sztuka współczesna. Przygoda? Wyzwanie? Marka?

Wszystko zaczęło się na długo przed tym, zanim sztuka współczesna we Francji stała się przedmiotem zainteresowania szerszej publiki. W tym konkretnym przypadku zdecydowali o tym ówczesny Prezes, powszechnie ceniony Pierre Dreyfus, oraz Claude Renard, kierownik wykonawczy średniego szczebla. Obaj byli dobrze obeznani ze sztuką i otwarci na eksplorowanie nowych ścieżek rozwoju firmy, wykraczających poza produkcję. Ponadto dysponowali władzą decyzyjną, która pozwoliła poszerzać horyzonty firmy i różnicować wykonywane przez nią zadania. Tworzenie samochodów było przecież na swój sposób wielkim procesem tworzenia. Pracownicy i projektanci Renault odczuwali dumę z budowanych, żeby nie powiedzieć kształtowanych przez siebie samochodów. Dlatego związane ze sztuką inicjatywy spotkały się z ich pozytywną reakcją. To połączenie dało rezultat w postaci konkretnych decyzji o zapraszaniu artystów do współpracy i uwzględnianiu sztuki w działalności przemysłowej. I aktywnym angażowaniu zespołu – rysowników, inżynierów i pracowników fizycznych – w sposób, jaki sami uznali za odpowiedni, pamiętając jednocześnie o specyfice całego przedsięwzięcia.

W chwili rozpoczęcia tej przygody, tj. w połowie lat 60., sztuka współczesna wciąż miała charakter raczej niszowy i nie było dla niej jeszcze prawdziwego „rynku”. Zauważmy, że w projekcie Renault nie było więc żadnego elementu spekulacyjnego. Sztuka współczesna nie była wtedy doceniana, ani nawet dostrzegana przez szerszą publiczność. Claude’a Renarda i Pierre’a Dreyfusa interesował przede wszystkim jej ludzki, społeczny wymiar. Dostrzegli oni powiązanie między tym, co wspólnie wytwarzali pracownicy firmy – perfekcją i innowacyjnością, do której dążyli – a tym, co mogliby zaoferować poszczególni artyści. Artystów zaproszono więc do odwiedzenia fabryki, aby mogli nawiązać współpracę z jej pracownikami. Dzielono się wiedzą i dumą z osiągnięć, a powstałe w wyniku tej relacji dzieła przedstawiano w firmie i poza nią.

Jaki cel ma w tym firma?

Zadawano mi to pytanie wiele razy. Odpowiedź na nie pozostaje wyzwaniem, ale wciąż warto jej szukać. Bez względu na to, jak zaskakujące może się to wydawać dzisiaj, dla ówczesnych liderów Renault, autorów tego projektu, większe znaczenie miało tworzenie relacji między ludźmi pracującymi w dużej firmie niż promocyjne zaangażowanie w kulturę jako zewnętrzny komunikat! Sztuka współczesna, przynajmniej we Francji, nie miała wówczas statusu, jakim cieszy się teraz. Pozostawała na obrzeżach, była wręcz ignorowana. Pulsujący, ale wciąż zamknięty w niszy, świat sztuki współczesnej i artystów stał się dla dwóch szefów Renault podstawą zmiany sposobu myślenia o marce.

A zatem czy Renault i Sztuka to marka sama w sobie? A może odważna, dalekowzroczna przygoda do opowiedzenia? A może jedno i drugie? To wciąż otwarta kwestia, ponieważ wnioski są różne. Kolekcja Renault niezaprzeczalnie pozostaje swoistym źródłem, stała się pewnego rodzaju modelem, a nawet inspiracją… Jest podziwiana i z całą pewnością była początkiem wielu wspaniałych, firmowych przygód ze sztuką współczesną…

Pytanie podstawowe pozostaje jednak aktualne: czy Kolekcja Renault stała się marką, czy też pozostaje… Kolekcją Renault? Dyskusja wciąż jest otwarta… Serdecznie do niej zapraszam.

Paryż, kwiecień 2021

Ann Hindry – historyczka sztuki, krytyczka i kuratorka. Studiowała nauki polityczne i historię sztuki we Francji i USA. W latach 80. pracowała jako krytyczka w Nowym Jorku. Tłumaczka pracy Clementa Greenberga pt. „Art and Culture”, redaktorka naczelna magazynu Artstudio, Paryż (1990–1996). Od 1996 dyrektorka kolekcji sztuki Renault. Ann Hindry została odznaczona francuskim orderem „Sztuki i Literatury”.

Ann Hindry wystąpi na konferencji (Un)common Ground z prelekcją w panelu:
STRATEGIA/TOŻSAMOŚĆ, 18/06/2021.
Rejestracja na konferencję: https://konferencja.uncommonground.pl/