Przewodnik po NFT vol. 1 – Ekosystem

Na początku był mój własny brak świadomości NFT; wielka ciekawość – oraz chęć doświadczenia – nowego, nieznanego. Na to nałożyły się covidowy lockdown oraz odkrycie on-linowej wersji targów sztuki cyfrowej CADAF. Ich pierwsza platforma była daleka od ideału, dawała za to wgląd w twórczość artystów nowych mediów niezależnie od tego, w jakiej części świata tworzyli swoje prace.

Celowałam wtedy w zakup cyfrowego dzieła stworzonego przy użyciu sztucznej inteligencji (AI). Z racji mojego zawodowego zainteresowania obszarem komunikacji wybór padł na pracę zatytułowaną „Deep Fake Max” Bårda Ionsona.

W takich oto okolicznościach, jeszcze niezupełnie świadomie, nabyłam pracę, która stała się moim pierwszym w życiu NFT.

Covid zmienił wiele, również na rynku sztuki

Pandemia COVID-19 miała ogromny wpływ na digitalizację różnych sfer życia. Artystom i kolekcjonerom przyniosła boom na NFT. I choć o niewymienialnych tokenach w wąskich grupach mówiono już wcześniej, to dopiero pamiętna aukcja Beeple’a wprowadziła to pojęcie do szerszej świadomości.  

Niezależnie od stanu rynku krypto każdy dzień przynosi kolejne informacje o nowych projektach. Co istotne: nie funkcjonują one w próżni, ponieważ w międzyczasie wokół NFT i kryptosztuki powstał cały ekosystem, który pomaga sprawnie poruszać się w tym nowym mikro-świecie. Znajomość tego ekosystemu pozwala choćby odpowiedzieć sobie na pytania: na ile to, co się dzieje wokół NFT, jest faktycznie demokratyczne i otwarte dla każdego? Na ile silne są stare mechanizmy, znane z klasycznego rynku sztuki? 

Poruszanie się w tym świecie wymaga jednak dużej dozy cierpliwości. Jest on bardzo młody, a tym samym często przynosi więcej pytań, niż gotowych odpowiedzi. Jest oparty na relatywnie nowej technologii blockchain, nieznanej szerszemu gronu; na magicznej decentralizacji, która z jednej strony kojarzy się z wolnością, brakiem kontroli i szerokim zasięgiem, z drugiej nikt do końca nie wie, czy i jak jest uregulowana, czy jest bezpieczna i co się z nią może stać, gdy pogłębi się kryzys energetyczny. Trudności nastręcza również poruszanie się po mało jeszcze intuicyjnych platformach NFT, czy korzystanie z portfeli, niezbędnych do mintowania i handlu.  Sen z powiek mogą też spędzać zagadnienia prawne czy podatkowe, których uregulowanie jeszcze chwilę zajmie. I choć wyzwań jest mnóstwo, to i sposobów radzenia sobie z nimi nie brakuje.

System naczyń połączonych

Od zakupu mojego pierwszego NFT spędziłam niezliczoną ilość godzin na zgłębianiu tematu i wyborze kolejnych prac do mojej kolekcji. W końcu ta praca ułożyła mi się w pewien schemat, system naczyń połączonych, który nazwałam ekosystemem sztuki NFT.

Składają się na niego 3 główne obszary, po których warto nauczyć się poruszać, aby wejść na ten rynek – czy to od strony artysty czy kolekcjonera: 

1. Creation & Trade 
2. Business Intelligence & Communication
3. Display

1. Creation & Trade

Pierwszy obszar nazwałam „Creation & Trade”. Jego podstawowe elementy to platformy NFT i krypto-portfele. Trzeba jednak pamiętać, że są to tylko (techniczne) narzędzia niezbędne do stworzenia NFT i jego obrotu. Prawdziwa bowiem wartość tkwi w tym, co jest na końcu, czy to w formie .jpg czy .gif. I nie jest to tylko moja opinia, ale i innych kolekcjonerów sztuki NFT, którzy przyczynili się do powstania “ART+TECH Report – art NFT Collecting”.

Jednak bez platform NFT nie byłoby rynku, na którym artyści mogą wybijać NFT i je sprzedawać, a kolekcjonerzy kupować i mieć dostęp do szeregu informacji. Już dzisiaj można je podzielić na różne kategorie, choćby na platformy otwarte i kuratorowane. Cięgle też powstają nowe, co rodzi kolejne pytania. Artyści i artystki zastanawiają się, którą z nich wybrać, aby podnieść szanse na wejście na rynek NFT z sukcesem. Z kolei kolekcjonerzy i kolekcjonerki zadają sobie pytanie, gdzie i jak szukać ciekawych, wartościowych przykładów sztuki NFT. I co to w ogóle znaczy „wartościowa” sztuka NFT? Czy można już dzisiaj powiedzieć, co nią jest albo okaże się w przyszłości?

Drugim niezbędnym elementem procesu wejścia na rynek NFT jest portfel (z ang. wallet). To miejsce – w sieci lub w formie fizycznego urządzenia, gdzie przechowywane są kryptowaluty i NFT. Warto o nich trochę więcej wiedzieć, aby dobrze wybrać i maksymalnie zabezpieczyć swoje NFT.

2a. Business Intelligence

Tak, jak w branży nieruchomości komercyjnych, kluczowym czynnikiem sukcesu jest „3x lokalizacja”, tak w przypadku sztuki NFT, zwłaszcza z perspektywy kolekcjonerów, jest nim „3x informacja”. Jak i skąd ją pozyskać? Czy tak, jak w przypadku handlu, jedynym źródłem jej zdobycia jest sieć? A może jednak tradycyjne targi sztuki, konferencje, fizyczny networking nadal mają znaczenie? 

To, co na pewno zmieniło się od momentu wejścia NFT na rynek sztuki, to zdecydowanie większa jawność, a tym samym analityka danych dotycząca sprzedaży. I choć nie jest ona pozbawiona wpływu spekulantów, to i tak, jak na rynek sztuki, dostęp do informacji o nim jest nieporównywalnie większy niż kiedykolwiek wcześniej. Oznacza to jednak, że czytanie dostępnych informacji wymaga dodatkowych umiejętności i wiedzy. Inaczej można zginąć w gąszczu bieżących danych, okresowych raportów rynkowych i newsletterów. Te ostatnie często publikują nowe, młode galerie niejednokrotnie łączące ekspozycję online z offline. Można też już wskazać kluczowych influencerów, którzy łącząc elementy web2 i web3 komentują rzeczywistość NFT. 

2b. Komunikacja

Jednym z elementów sukcesu NFT jest przemyślana i dobrze poprowadzona komunikacja. Służy ona nie tylko promocji, ale i budowaniu społeczności (communities) wokół projektu czy artysty oraz edukowaniu rynku.

Społeczność artystów i twórców projektów NFT ma swój język i swoje kanały komunikacji. Nie jest to w pierwszej kolejności Instagram, lecz raczej Twitter i Discord.

Sam fakt wybicia NFT jest sygnałem, komu i jak chcemy dać się poznać. A to, z jakiego protokołu skorzystamy – czy temat ekologii jest nam obojętny czy nie. Na koniec, po tym, jak przemyślimy całą strategię komunikacji, pozostaje jeszcze przygotowanie treści i bieżąca komunikacja oraz zarządzanie sytuacjami kryzysowymi, na które też się można przygotować.  Choćby po to, aby uniknąć „syndromu Takashiego”, który po tym, jak wypuścił na rynek swoje projekty NFT dwukrotnie w panice tłumaczył się swoim kolekcjonerom z popełnionych błędów.

3. Ekspozycja 

Ostatnim elementem ekosystemu NFT jest obszar, który zamknęłam w słowie „display”. I choć w odniesieniu do sztuki NFT może on wywoływać głównie skojarzenia z metaversum, to jednak wachlarz możliwości jest znacznie szerszy. Choćby Samsung ogłosił jakiś czas temu wprowadzenie na rynek specjalnych telewizorów z funkcją obsługi NFT. Osobiście chętnie zobaczyłabym kiedyś na warszawskich bilbordach projekt NFT, który dzięki połączeniu sztuki AI i NFT oswajałby ludzi z technologiami. A i z wielką ciekawością śledzę coraz częstsze ostatnio projekty z kategorii phygital, czyli łączące warstwę fizyczną z cyfrową.

*****

Tak w wielkim skrócie wygląda ekosystem NFT, przez który przeprowadzę Was w kolejnych artykułach tak, abyście się w nim swobodniej poruszali. Jestem przekonana, że jego lepsze poznanie otwiera drogę, między innymi, do nowych, kreatywnych projektów na styku sztuki i biznesu.

Wybrane pojęcia web.3 i NFT

• NFT (niewymienialny token) – cyfrowe, zapisane w zdecentralizowanej bazie danych, niepodrabialne certyfikaty autentyczności powiązane z dziełem sztuki (zazwyczaj w formie cyfrowej, np. .jpg, .gif). Zawierają w sobie informacje o tokenie i pozwalają na sprawdzanie jego historii.
• Airdrop – wysyłanie NFT za darmo do portfeli kolekcjonerów, np. w ramach akcji promocyjnej.
• Minting – wybicie, utworzenie NFT, czyli jego zapisanie w zdecentralizowanej bazie danych (na blockchainie).
• Drop – wprowadzenie na rynek nowej kolekcji lub projektu. 
• Rynek pierwotny – platforma, na której mintowane jest NFT.
• Rynek wtórny – platforma, gdzie dokonywane są kolejne sprzedaże NFT.
• NFT marketplace / platforma NFT – miejsce do mintowania, tworzenia kolekcji i handlowania NFT.
• Highest Bid Auction (English Auction (aukcja angielska) – aukcja, w której obiekt kupowany jest za najwyższą oferowaną cenę. 
• Price Drop Auction (Dutch Auction (aukcja holenderska) – aukcja, w której cena przedmiotu jest obniżana liniowo od ceny początkowej do ceny końcowej w ustalonym przedziale czasowym. Obiekt można kupić za chwilową cenę podaną na stronie aukcji.
• Listing – oferta sprzedaży obiektu za określoną cenę. 
• Gas fee – koszt niezbędnego do przeprowadzenia transakcji na blockchainie. 
• Portfel kryptograficzny (wallet) – program, który pomaga kupować, sprzedawać i przechowywać kryptowaluty oraz NFT. 
• Floor price – najniższa cena dla NFT w ramach kolekcji.
• Seed Phrase – seria słów generowanych przez portfel kryptowalutowy w momencie jego zakładania. W razie utraty portfela służy do jego odzyskania.

*****

Magda Żuk – miłośniczka, znawczyni i kolekcjonerka street artu oraz sztuki NFT. Ekspertka ds. marketingu, PR oraz web3. Menadżerka i przedsiębiorczyni łącząca pasję do sztuki i technologii z doświadczeniem w doradztwie i komunikacji. 

https://www.linkedin.com/in/magda-zuk/

Następny odcinek PRZEWODNIKA PO NFT już za dwa tygodnie, 21 listopada, tylko na (Un)common Ground.