Google: technologia, sztuka, kultura

O technologicznym potencjale wspierania instytucji kultury, o wpływie pandemii na rozwój platformy i czym jest Google Arts & Culture Experiment Maciej Maćkowiak pyta Elżbietę Różalską – Communications Manager Google Polska.

Dlaczego Google postanowiło zainwestować w sztukę?

Wierzymy, że technologia ma ogromny potencjał wspierania zarówno instytucji kulturalnych takich jak uniwersytety, muzea i organizacje pozarządowe, jak i ekspertów czy kuratorów w udostępnianiu świata sztuki, kultury i dziedzictwa. Ludzie szukają w internecie treści kulturowych. Każdego miesiąca w Google jest ponad 500 milionów wyszukiwań związanych ze sztuką.

Google Arts & Culture to projekt non-profit, platforma stworzona w 2011 roku, na której swoje zbiory udostępnia ponad 2000 instytucji kultury z ponad 80 krajów. Ponad 6 milionów artefaktów i tysiące eksponatów online stwarzają możliwość poznawania kultury w całej jej różnorodności. Zespół Google Arts & Culture pracuje nad technologiami, które pomagają zachować dzieła kultury i dzielić się nimi z ludźmi na całym świecie oraz umożliwiają kuratorom muzeów tworzenie atrakcyjnych wystaw online i offline. Dzięki temu internauci mają okazję odkrywać sztukę, historię oraz cuda świata w nowatorski sposób – od słynnego obrazu przedstawiającego pokój Van Gogha po celę więzienną, w której osadzony był Nelson Mandela. To platforma, na której można dowiedzieć się, co dzieje się za kulisami świata sztuki, w świetle reflektorów i na ulicy. Kolekcje zgromadzone na platformie można oglądać na stronie internetowej, a także na bezpłatnej aplikacji dostępnej na iOS i Androidzie. 

Czy i jak zmieniła się platforma przez pandemię?

Google dostarcza technologię, narzędzia i platformę, a instytucje partnerskie wnoszą swoje skarby i wiedzę. To muzea wykonują prace kuratorskie i redakcyjne, są ekspertami. Przesyłają zasoby, dodają opisy, metadane (lokalizacje powiązane z zasobami, rok powstania itp.), pliki audio lub wideo, tworzą swoje wystawy. Naszą rolą jest zapewnienie platformy technologicznej, która umożliwia przesyłanie materiałów, zarządzanie nimi i prezentację online. Specjalizujemy się w tworzeniu technologii. Nie mamy aspiracji, żeby być galerią czy muzeum. Chcemy, żeby dzięki naszej technologii treści kulturalne (nie tylko sztuka) stały się bardziej dostępne i interaktywne.

Google Arts & Culture odwiedzają ludzie z całego świata. Ich zainteresowania są tak różnorodne, jak różne są treści udostępniane online przez naszych partnerów. Może to być odkrywanie najstarszych malowideł jaskiniowych ludzkości w AR lub przybliżanie szczegółów słynnych dzieł sztuki np. „Gwiaździstej nocy” Vincenta van Gogha. Platforma ciągle się rozwija, wzbogaca o nowe kolekcje czy eksperymenty.

Coraz więcej instytucji prezentuje swoje zbiory, używając do tego różnorodnych form. W zeszłym roku pojawiło się sporo kolekcji i eksperymentów edukacyjnych. Z okazji Światowego Dnia Sztuki uruchomiliśmy na Google Arts & Culture nową kolekcję – Family Fun with Arts & Culture (Rodzinna zabawa z kulturą i sztuką). Dzięki niej użytkownicy mogą w nowy sposób odkrywać sztukę, uczyć się o zwierzętach, kosmosie, książkach i muzyce. Mogą sprawdzić, co kryje się we wnętrzu czarnej dziury, czy spotkać się z dinozaurem w rzeczywistości wirtualnej. Przygotowaliśmy też coś dla najmłodszych, którzy spędzali większość czasu w domach. Mogli oni wybrać się na wirtualne wycieczki po galeriach muzealnych w towarzystwie pingwina. Kreatywni programiści Google Arts & Culture Lab postanowili wymyślić kilka sposobów na zdobycie wiedzy o sztuce, kulturze i historii. Rezultatem ich pracy jest nowa kolekcja Play with Arts & Culture, która oferuje gry, łamigłówki i ciekawostki na temat skarbów kultury pochodzących z setek instytucji partnerskich z całego świata. Można je wypróbować na komputerze za pośrednictwem g.co/artgames lub w aplikacji Google Arts & Culture. To tylko przykłady eksperymentów.

Powstał również ciekawy content związany z teatrem. W maju 2020 roku La Scala, jeden z najbardziej znanych teatrów na świecie, który jak wiele innych instytucji kultury zmuszony był zamknąć się z powodu restrykcji związanych z Covid-19, podniósł swoją (cyfrową) kurtynę na Google Arts & Culture. Tym samym otworzył się na globalną publiczność. Teraz każdy może zajrzeć za kulisy jednego z największych teatrów na świecie, przespacerować się po teatrze dzięki Street View, przekonać się, jakie to uczucie stać na scenie głównej i jaki jest widok z loży królewskiej. Można zobaczyć też jak wygląda warsztat, w którym rzemieślnicy tworzą imponujące sceny, rekwizyty i prawie 1000 kostiumów rocznie, w tym kreacje od takich projektantów mody jak Gianni Versace czy Yves Saint-Laurent. Dzięki zdjęciom wykonanym przez Art Camera można podziwiać nawet najdrobniejsze detale kostiumów: od brokatu z kości słoniowej i złotych kaboszonów po czarne i rubinowe kamienie lustrzane noszone przez ikonę opery Marię Callas.

Partnerzy udostępnili także kilka kolekcji związanych z turystyką, poznawaniem sztuki i kultury danych krajów oraz ich regionów. Wiele osób tęskniło za podróżowaniem i wirtualne wycieczki były dla nich bardzo ciekawą formą inspiracji, zdobywania wiedzy i ukojenia w czasie pandemii. Na przykład w Światowy Dzień Turystyki udostępniliśmy kolekcję It’s a Wonderful World. Z pomocą naszego partnera – organizacji CyArk – uruchomiliśmy w wyszukiwarce Google możliwość odwiedzenia w rzeczywistości rozszerzonej (AR) 37 miejsc dziedzictwa kulturowego z całego świata m.in. posągu moai Ahu Ature Huki na Rapa Nui (Wyspie Wielkanocnej), Bramy Brandenburskiej w Niemczech czy piramidy Majów w Chichén Itzá w Meksyku. Innym przykładem wirtualnego zwiedzania jest kolekcja dotycząca Chorwacji W ramach Google Arts & Culture współpracowaliśmy z Chorwacką Narodową Organizacją Turystyczną, Muzeum Sztuki i Rzemiosła w Zagrzebiu oraz Muzeum Sinjska Alka, by zaprezentować użytkownikom niezwykłe oblicze Chorwacji.

Czym w całym projekcie Google Arts & Culture jest Experiment?

W zespole Google Arts & Culture Lab poszukujemy nowych sposobów wykorzystywania technologii uczenia maszynowego jako narzędzia w rękach artystów, muzeów lub kuratorów. Interesuje nas tworzenie doświadczeń i odblokowywanie sztuki dla wszystkich. Nasze paryskie laboratorium Google Arts & Culture Lab to miejsce, w którym społeczności technologiczne i kreatywne spotykają się, aby dzielić się pomysłami i odkrywać nowe sposoby doświadczania sztuki i kultury. Nie jest ono otwarte dla publiczności, ale zaprasza do współpracy partnerów z całego świata: społeczności twórcze, młodych artystów cyfrowych oraz ekspertów w dziedzinie edukacji.

Wierzymy, że dzięki współpracy z sektorem kultury możemy stworzyć najlepsze narzędzia i technologie dla naszych partnerów. Eksperymenty, nad którymi wspólnie pracujemy w Google Arts & Culture, pozwalają nam wprowadzać innowacje technologiczne, z których korzystać może sektor kultury, kreatywni programiści, kuratorzy i artyści. Eksperymentów jest wiele. Opracowaliśmy rozwiązanie, które pozwala odkrywać sztukę przez zabawę. Funkcja Art Selfie działa dzięki technologii rozpoznawania obrazów opartej na uczeniu maszynowym. Kiedy użytkownicy robią sobie zdjęcie, jest ono porównywane z twarzami z dzieł sztuki zgromadzonych na naszej platformie. Po krótkiej chwili na ekranie pojawia się rezultat wraz z procentowym wynikiem określającym podobieństwo wizualne między twarzą a wybranymi obrazami. Stworzyliśmy także pięć edukacyjnych i zabawnych filtrów rzeczywistości rozszerzonej opartych na słynnych obrazach, przedmiotach i akcesoriach z całego świata. Użytkownicy mogą nakręcić film lub zrobić zdjęcie i w łatwy sposób stać się autoportretami van Gogha lub Fridy Kahlo albo słynną „Dziewczyną z perłą”. Mogą też nałożyć tradycyjny hełm japońskiego samuraja, a także niezwykły starożytny naszyjnik egipski.

Niedawno wraz z Centrum Pompidou oddaliśmy hołd artyście uznawanemu za inicjatora sztuki abstrakcyjnej. Kolekcja Sounds like Kandinsky prezentuje najbardziej charakterystyczne dzieła artysty, a także otwiera mniej znane archiwa prywatne. Aby odkryć „brzmienie” Kandinsky’ego, połączyliśmy siły z artystami muzyki eksperymentalnej: Antoine’em Bertinem i NSDOS. Pozwoliło to stworzyć interaktywny eksperyment Play a Kandinsky. Przeanalizowaliśmy zapiski Kandinsky’ego opisujące jego doświadczenia synestetyczne i zastosowaliśmy uczenie maszynowe, aby stworzyć narzędzie, które symuluje to, co Kandinsky mógł słyszeć, gdy w 1925 roku malował „Żółty – czerwony – niebieski”. To tylko jeden z przykładów. Więcej można znaleźć na stronie: https://experiments.withgoogle.com/collection/ai.

Wykorzystujecie w Google Arts & Culture wirtualną rzeczywistość (AR i VR) oraz Street View. Jaka jest przyszłość funkcjonowania kultury w rozszerzonej rzeczywistości?

Sztuka zawsze funkcjonowała pod wpływem narzędzi i technologii dostępnych w danym czasie. Przełomy w malarstwie, druku czy wynalezienie fotografii dostarczały kolejnych narzędzi do ekspresji twórczej i odciskały piętno na kulturze. Sztuka z kolei inspirowała innowacje i przesuwała granice technologii. Tak jest do dzisiaj. To, co nas czeka w związku z takimi technologiami, jak rzeczywistość wirtualna, AR czy AI, zależy od wielu czynników, a w szczególności od tego, jak artyści, muzea i inne instytucje kultury zdecydują się skorzystać z tych narzędzi.