Kolekcja jako proces. Fundacja Artystyczna Podróż Hestii

Wśród różnych przykładów gromadzenia dzieł sztuki kolekcjonerstwo zdaje się być naturalnym i oczywistym etapem poznawania sztuki. Zaangażowanie najsłynniejszych kolekcjonerów i mecenasów wyraźnie pokazuje, że jest to proces, który zmienia nie tylko sposób uczestnictwa w sztuce, ale otwiera zupełnie nowe możliwości dialogu z otoczeniem – zarówno tym najbliższym, jak i dalszym. Sztuka wskazuje na tematy i mówi o problemach w danym momencie najistotniejszych, najbardziej aktualnych w dyskursie społecznym, artystycznym czy filozoficznym.

Na tym tle szczególnie interesujące staje się to, co proponują młodzi twórcy – finaliści i laureaci konkursu Artystyczna Podróż Hestii. To coroczne przedsięwzięcie, które od dwudziestu już lat prezentuje szerokiej publiczności najciekawsze propozycje twórcze studentów dwóch ostatnich lat kierunków artystycznych w całej Polsce. Zwracają one uwagę nieszablonowym podejściem do sztuki, wyróżniają się skalą odniesień, interesującym ujęciem treści, ciekawymi rozwiązaniami formalnymi, a nade wszystko oryginalną i świeżą postawą twórczą. W ten sposób finaliści i laureaci konkursu APH stają się niejako reprezentantami poglądów, doświadczeń i postaw współczesnej młodej generacji.

Twórczość, kolekcja, proces

Podstawowym elementem każdej kolekcji jest jej otwartość, nieustanny ruch. Tak jak proces twórczy nie jest działaniem krótkotrwałym, tak kolekcja nie może stać się zamkniętym, niereagującym na zmiany zbiorem. Musi dialogować z przekształcającą się rzeczywistością, śledzić jej przeobrażenia, wciąż poszerzać swoje horyzonty. Kolekcjonowanie jest procesem dynamicznym, otwartym na nowości świata sztuki, wymagającym jednak żelaznej dyscypliny. Światowi kolekcjonerzy sztuki przyjmują różne strategie: jedni poszukują sztuki ukierunkowanej na kontemplację, drudzy skupiają się na rozwijaniu swoich zbiorów wokół danych motywów czy tematów, jeszcze inni koncentrują się na wybranym medium: malarstwie, fotografii czy rzeźbie. Ich kolekcjonerskie wybory odzwierciedlają ich osobiste refleksje o świecie. Angażują się w zachodzące zmiany. Istotną rolę w budowaniu kolekcji odgrywają także aspekty inwestycyjne czy wizerunkowe.

Prawie każda z przyjętych „metodologii” tworzenia kolekcji sztuki sprowadza się też w gruncie rzeczy do wykorzystania posiadanych zbiorów do budowania relacji z otoczeniem. Odbiorcy sztuki w twórczości artystów szukają przecież inspirujących podpowiedzi, podpatrują proces twórczy, aby pobudzić zmysły, wykrzesać kolejne pokłady kreatywności, podjąć intelektualną grę z bogactwem odniesień i kontekstów. Pole inspiracji wydaje się nieograniczone, bo procesy artystyczne korzystają przecież z różnorodnych mediów, rozgrywają się na styku najróżniejszych tematów czy pojawiają się w najmniej oczekiwanych miejscach.

Orbita kolekcji

W tym kontekście warto zwrócić uwagę na proces tworzenia się kolekcji Artystycznej Podróży Hestii. Długoletnia historia konkursu pozwala co roku rozwijać zbiór o nowe dzieła, ponieważ zwycięskie prace stają się częścią kolekcji konkursowej. Artystyczna Podróż Hestii to jedyny w swoim rodzaju przegląd twórczości młodych artystów, w którym każdego roku bierze udział kilkuset twórców ze wszystkich polskich ośrodków akademickich. Z jednej strony pokazuje ogromną różnorodność rodzimego rynku sztuki, z drugiej angażuje najmłodszą generację twórców, stwarza niepowtarzalną przestrzeń, w której swoje prace prezentować mogą przedstawiciele najmłodszego pokolenia artystów. Fundacja Artystyczna Podróży Hestii inwestuje również w dzieła twórców już uznanych, zwiększając tym samym swoją ofertę wystawienniczą, którą prezentuje szerokiej publiczności podczas podróży kolekcji po Polsce.

Kolekcja z jednej strony promuje i wspiera artystów, a z drugiej istnieje po to, żeby umożliwiać czerpanie z niej inspiracji – tak z poszczególnego dzieła, jak i człowieka, który je tworzy. Można nazwać ją kolekcją „w ruchu”, zbiorem „dziejącym się”, nieustannie uzupełnianym. Orbitą, wokół której krąży kolekcja, jest konkurs. W jego ramach grupa ekspertów wybiera prace młodych twórców, kierując się kluczem nie wartości rynkowej danego dzieła, a jego artystycznym ciężarem. To cykl, który dzieje się samoistnie tak długo, jak długo trwa konkurs, bez sztucznie napędzanego popytu w czasach nadmiaru.

Podróżująca kolekcja

Na dynamikę kolekcji APH ma także wpływ wyjątkowy w skali kraju stosunek do odbiorcy. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że spora część działań Fundacji kierowana jest do odbiorcy „wewnętrznego”, czyli pracowników i partnerów mecenasa konkursu – ERGO Hestii. Nie oznacza to oczywiście zamknięcia kolekcji na szerszego odbiorcę „zewnętrznego”. Realizowana przez Fundację APH idea „podróżującej kolekcji” powoduje, że odbiorca ma szansę na bezpośredni kontakt z kolekcją. Rozrastający się z każdą edycją konkursu zbiór nie „zastyga” w klimatyzowanych ścianach magazynu, lecz wyrusza w podróż po mniejszych i większych miastach Polski. Nie tylko utalentowani studenci wyjeżdżają w świat w ramach konkursowych rezydencji artystycznych w Nowym Jorku i Wilnie. Swoją podróż odbywają również ich prace. I dla samych widzów kontakt z twórczością młodych artystów staje się swoistą „podróżą”. Największym walorem kolekcji jest jej różnorodność – zarówno formalna, jak i treściowa.

Moment, który nigdy się nie kończy

Kategorią, która najdobitniej oddaje charakter kolekcji Artystycznej Podróży Hestii, jest „moment”. Nie ma bowiem w Polsce drugiej takiej kolekcji, która składałaby się z obiektów połączonych „jednoczesnością” swojego powstania. Artyści tworzyli je w specyficznym czasie – gdy byli młodzi, tuż przed rozpoczęciem profesjonalnej kariery, poszukiwali swojej drogi, budowali swoją tożsamość, eksperymentowali z tworzywem. Kolekcja jest zatem zapisem ich decyzji, wypowiedzi na dany temat. Różne są ich języki, poruszane przez nich tematy, stosowane techniki. Łączy ich ten sam moment życia. Specyficzne dla tego okresu spojrzenie na świat i sztukę, które zyskało uznanie jury. Kolekcja jest zatem również zapisem chwili przejścia ze świata uczelni w świat galerzystów, krytyków i instytucji, chwili, która często jest najważniejszą cezurą w życiu artysty.

Opowieść o marce

Konkursowa kolekcja Fundacji Artystyczna Podróż Hestii liczy obecnie 55 obiektów. Są one śladem tematów najczęściej poruszanych przez młodą polską sztukę ostatnich 20 lat. Twórczą materią doskonale wpisującą się w potrzeby biznesu.

Kolekcja APH jest narzędziem wykorzystywanym do prowadzenia dialogu pomiędzy firmą, jej pracownikami, klientami i partnerami biznesowymi. Umiejętnie łączy gromadzone zbiory z ujmującą je w ramy narracją. Buduje bliską więź z otoczeniem. Odpowiednia dynamika takiego podejścia sprawia, że na polu korzyści pojawia się obustronnie napędzający się układ. Tak pomyślana kolekcja ma głęboką siłę oddziaływania na procesy zachodzące wewnątrz organizacji: od kształtowania kierunków rozwoju przez inspirowanie kreatywnych rozwiązań po wprowadzanie innowacji. Konsekwentne budowanie wizerunku marki pozwala wykorzystać medium sztuki do kształtowania relacji z nowym klientem. Dzieła znajdujące się w kolekcji APH oraz stojące za nimi historie wykorzystywane są w branżowych warsztatach, szkoleniach i prelekcjach.

Prace z kolekcji APH na co dzień eksponowane są w przestrzeniach biurowych ERGO Hestii w Sopocie. Natomiast każda publiczna prezentacja kolekcji z towarzyszącymi jej publikacjami, warsztatami, wykładami i oprowadzaniami kuratorskimi zwiększa wartość tego niecodziennego zbioru. Ta mobilność kolekcji APH pełni również – tak ważną dla kolekcji korporacyjnych – funkcję kształtowania odpowiedzialności kulturowej firmy względem otoczenia.