Dom, krótka historia idei

„Dom” to słowo wielu znaczeń. Wskazuje miejsce zamieszkania, bezpieczną przestrzeń życiową, w której spędzamy większość czasu. Mianem „domu” określamy miejsca  nam bliskie, kojarzące się z czymś swojskim, niekoniecznie mające formę standardowego budynku. Niezależnie od kontekstu, „dom” określa strefę bardzo prywatną, indywidualną, spełniającą jednostkowe oczekiwania i potrzeby. 

W rysunkach dzieci „dom” jawi się najczęściej jako dość prosty i uniwersalny twór – na planie prostokąta lub kwadratu, z czerwonym spadzistym dachem, kominem. Przed budynkiem stoi cała rodzina, tworząc harmonijną całość. Kiedy wykształcił się taki model postrzegania mieszkania? W jaki sposób doszło do stworzenia pojęcia „domu”? Na jakim etapie ewolucji zaczęliśmy potrzebować własnej, użytecznej przestrzeni? Mówiąc wprost: kiedy tak naprawdę narodziła się idea domu?

Książka Witolda Rybczyńskiego to z jednej strony analiza architektoniczna, skupiająca się na kwestiach związanych stricte z budownictwem i technologią. Z drugiej jednak to ciekawe studium ludzkich potrzeb i preferencji, ewoluujących pod wpływem zmieniającego się świata i percepcji. Rybczyński kreśli historię mieszkalnictwa w kontekście socjologicznym, pokazując jak zmieniało się podejście do miejsca zwanego domem, jak rozwijał się przemysł meblarski.

Wszyscy traktujemy wyposażenie mieszkania jako coś oczywistego, nie zdając sobie sprawy, że przedmioty takie jak krzesło, czy stół pojawiły się w naszych mieszkalnych przestrzeniach całkiem niedawno. W średniowieczu dom był miejscem łączącym wiele płaszczyzn (w końcu był połączeniem warsztatu czy sklepu z przestrzenią prywatną), czy porządków, był też miejscem wielopokoleniowym. Mieszkańcy potrzebowali więc jedynie łóżka, często wieloosobowego, a współczesne pojęcie prywatności nie było jeszcze znane. Barok z kolei przyniósł więcej rozwiązań i wszechobecny przepych – wszystkiego było w nadmiarze, zarówno jeśli chodzi o wyposażenie jak i same dekoracje. Współcześnie zaś ilość trendów i mód jest tak ogromna, że ciężko nadążyć za kolejnymi dizajnerskimi poleceniami.

„Dom, krótka historia idei” to studium prywatności, mieszkalnictwa, swobody i architektury. To pozycja obowiązkowa dla każdego – pokazuje ewolucję ludzkich potrzeb, uświadamiając tym samym, że znane z życia codziennego oczywistości są wynikiem zachodzących socjologicznych i historycznych zmian. Rybczyński pisze w sposób niezwykle ciekawy, a jego rozważania podparte są wieloma źródłami. Uświadomienie sobie, jak wiele pracy trzeba było włożyć w wynalezienie krzesła, może być niezwykle oczyszczające w naszej codziennej rzeczywistości nadmiaru.